Thương nhĩ tử (ké đầu ngựa): Đặc điểm, lợi ích đối với sức khỏe
Trong y học cổ truyền, thương nhĩ tử hay còn gọi là ké đầu ngựa là một loại thảo dược dùng để điều trị nhiều bệnh. Cùng tìm hiểu rõ hơn về loại thảo dược này trong bài viết dưới đây.
Thương nhĩ tử là một loại thảo dược mọc hoang ở khắp nơi dùng để điều trị nhiều loại bệnh, có vị cay đắng, tính ấm, hơi có độc, đi vào phế kinh.
Theo Đông Y thì ké đầu ngựa được xếp vào nhóm thuốc “Tân ôn giải biểu” có tác dụng giải cảm rất hay và điều trị một vài loại bệnh do ngoại tà xâm nhập vào da.
1
Tìm hiểu về thương nhĩ tử
Thương nhĩ tử là cây gì?
Thương nhĩ tử là cây gì?
Thương nhĩ tử là loại cây thường thấy mọc dại ở các bãi đất hoang, đường đi, bờ ruộng,... khắp mọi miền đất nước. Có tên khoa học là Xanthium strumarium L thuộc họ Cúc với nhiều tên gọi tiếng Việt như phắc ma, thương nhĩ, xương nhĩ,...
Đặc điểm thương nhĩ tử
Đặc điểm thương nhĩ tử
Thương nhĩ tử cao khoảng 50cm - 80cm, thân hình trụ, cứng, màu lục, có lông cứng, có nhiều đốm màu nâu tím và có nhiều khía, ít cành.
Lá dài 4-10cm, rộng 4-12cm, chia 3-5 thuỳ mọc so le và lá có hình tim hoặc tam giác. Cuống lá dài 10cm, có lông ở mặt trên và dưới của lá, gân chính 3, mép khía răng không đều.
Quả có nhiều gai, dài 12-15mm, rộng 7mm, hình trứng và có 2 sừng nhọn ở đầu. Mùa ra hoa quả thường rơi vào khoảng tháng 5 đến tháng 8 hằng năm.
Thương nhĩ tử có nguồn gốc ở Châu Mỹ, sau đó lan ra các vùng lân cận như Châu Á, Châu Phi, Châu Âu. Ở Việt Nam cây mọc hoang ở nhiều tỉnh thành.
Bộ phận sử dụng làm dược liệu
Thương nhĩ tử dùng được cả cây từ thân, lá, quả. Sau khi thu hái về sẽ được phơi hoặc sấy khô.
Bộ phận sử dụng làm dược liệu
2
Công dụng của thương nhĩ tử
Công dụng của thương nhĩ tử
Theo y học cổ truyền: Thương nhĩ tử có tính ôn, hơi có độc, quy kinh phế có tác dụng tán phong, làm ra mồ hôi, chữa bệnh phong hàn, phong thấp, mờ mắt, đau nhức,....Theo tài liệu cũ thì thương nhĩ tử được bào chế thành viên chữa bệnh bướu cổ đạt kết quả trên 80%.
Theo y học hiện đại: Thương nhĩ tử được chứng minh khi kết hợp với 15 loại dược liệu khác có tác dụng kháng histamin.
Trong thương nhĩ tử có chứa β-sitosterol – β – D – glucosid giúp chống viêm, hoạt chất xanthumin có tác dụng ức chế thần kinh trung ương. Ngoài ra còn giúp làm giảm cường độ co bóp tim, lợi tiểu,...
3
Một số bài thuốc thương nhĩ tử giúp điều trị bệnh
Một số bài thuốc thương nhĩ tử giúp điều trị bệnh
Lưu ý: Nên tham khảo ý kiến của chuyên gia trước khi áp dụng các bài thuốc, khi thấy có dấu hiệu bất thường, cần tới các cơ sở y tế để được thăm khám
Chữa đau răng:
- Dùng quả thương nhĩ tử sắc nước, ngậm lâu trong miệng rồi nhổ bỏ, thực hiện nhiều lần trong ngày.
Chữa chảy mũi nước trong, đặc:
- Quả thương nhĩ tử sao cho vàng rồi tán nhuyễn thành bột, uống mỗi ngày 4-8g.
Chữa thủy thũng, bí tiểu tiện:
- Dùng 2 vị thuốc thương nhĩ tử thiêu tồn tính và đình lịch tán nhỏ, pha với nước uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 8g.
Chữa bướu cổ:
- Dùng cây hoặc quả thương nhĩ tử đun sôi khoảng 15 phút rồi uống hàng ngày, mỗi ngày 4-5 quả.
Chữa thấp khớp, viêm khớp:
- Thương nhĩ tử 12g, ngải cứu 12g, cỏ nhọ nồi 16g, thổ phục linh 20g, hy thiêm 28g, rễ cỏ xước 40g sao vàng và sắc với nước uống 7-10 ngày.
Chữa phong thấp, tê thấp, tay chân co rút:
- Giã nát 12g quả thương nhĩ tử rồi sắc với nước uống.
Chữa đợt cấp của viêm đa khớp tiến triển:
- Thương nhĩ tử 12g, lá lốt 10g, ngưu tất 16g, cà gai leo 12g, hy thiêm 16g, tỳ giải 12g, thổ phục linh 12g, cành 12g. Sắc uống hằng ngày và uống liên tục trong 1 tháng.
Chữa phong thấp đau khớp,đau trước trán hay đau ê ẩm trên đỉnh đầu, tê bại đau buốt nửa người, viêm xoang chảy nước mũi hoặc chân tay lở ngứa ra mồ hôi:
- Ké đầu ngựa 12g, thiên niên kiện 6g, bạch chỉ 8 g, xuyên khung 6g, kinh giới 8g. Sắc với nước uống hàng ngày.
Chữa chứng phong khí mẩn ngứa:
- Dùng lá thương nhĩ tử, lá bồ hòn, lá thuốc bỏng, lá nghể răm, lá bồ hòn nấu nước để xông và tắm. Kết hợp với 8g lá thương nhĩ tử tán nhuyễn uống với đậu đen ngâm rượu.
Chữa phong hủi:
- Lá ké đầu ngựa, lá thầu dầu tía, củ khúc khắc, lá đắng cay mỗi loại 12g, lá thanh cao kinh giới, lá khổ sâm, xà sàng, bạch chỉ, lá hoa hồng, mỗi loại 8g, nam sâm 4g. Sắc với nước uống mỗi ngày.
Chữa chảy máu cam:
- Kết hợp thương nhĩ tử, mã đề và thanh cao giã nhuyễn sau đó vắt lấy nước cốt uống.
4
Lưu ý khi dùng thương nhĩ tử chữa bệnh
Lưu ý khi dùng thương nhĩ tử chữa bệnh
Thương nhĩ tử là vị thuốc phổ biến dùng nhiều trong điều trị bệnh. Tuy nhiên khi dùng thương nhĩ tử chữa bệnh cần lưu ý:
- Chỉ nên dùng 10-– 16g mỗi ngày.
- Kiêng thịt heo, thịt ngựa trong lúc dùng thương nhĩ tử.
- Không dùng cho phụ nữ mang thai và đang con bú.
- Kiên trì sử dụng vì tuỳ cơ địa mỗi người mà có thời gian khỏi bệnh khác nhau.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Hy vọng qua bài viết này giúp bạn hiểu được về dược liệu thương nhĩ tử là gì, công dụng và những bài thuốc điều trị bệnh với loại dược liệu này.
Nguồn: Nhà thuốc Long Châu, Bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec