Nguyên nhân vàng da ở trẻ sơ sinh là gì? Vàng da có nguy hiểm không?

Chứng vàng da ở trẻ sơ sinh khiến cho nhiều bậc cha mẹ không khỏi lo lắng. Tỷ lệ trẻ sơ sinh bị vàng da chiếm tới 80-85% trẻ. Bài viết dưới đây xin chia sẻ những thông tin hữu ích giúp bạn hiểu hơn về chứng vàng da ở trẻ sơ sinh để có biện pháp chăm sóc trẻ tốt hơn.

Vàng da là hiện tượng xảy ra do tăng Bilirubin trong máu, có 2 loại vàng da ở trẻ sơ sinh là vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý. Vàng da sinh lý thông thường sẽ biến mất sau vài ngày, còn vàng da bệnh lý cực kỳ nguy hiểm. Vì vậy, cha mẹ cần tìm hiểu kỹ về chứng vàng da ở trẻ đưa bé đi khám bác sĩ để được điều trị sớm.

1 Nguyên nhân vàng da ở trẻ sơ sinh là gì?

Theo BSCK II Bùi Minh Phúc - Khoa sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long trẻ sinh ra có hiện tượng vàng da là do nồng độ sắc tố bilirubin trong máu cao. Bilirubin là một trong những sản phẩm phụ được tạo ra khi các tế bào hồng cầu vỡ ra. Khi bé còn trong bụng mẹ thì việc đào thải bilirubin sẽ do gan của mẹ thực hiện. Nhưng khi bé được sinh ra do gan còn yếu nên chưa có khả năng loại bỏ bilirubin khỏi máu vì vậy gây ra tích tụ bilirubin gây ra hiện tượng vàng da. Vàng da sẽ xuất hiện ở mặt sau đó lan dần xuống ngực nặng hơn có thể lan xuống chân.

Nguyên nhân vàng da ở trẻ sơ sinh

Tình trạng này gọi là vàng da sinh lý xuất hiện vào ngày thứ 2 -3 sau sinh và biến mất trong vòng 1-2 tuần. Trường hợp bé sinh thiếu tháng thì vàng da có thể xuất hiện vào ngày thứ 5-7 và khoảng 2 tháng thì mất đi.

2 Vàng da ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Nếu là hiện tượng vàng da sinh lý thì bố mẹ không cần phải lo lắng. Tuy nhiên nếu nồng độ bilirubin của bé quá cao bé rất dễ mắc phải hội chứng kernicterus gây tổn thương hệ thần kinh làm bé bị câm điếc, chậm phát triển tuy nhiên tỷ lệ bé mắc phải hội chứng này không cao. Vì vậy nếu bé nhà bạn có hiện tượng vàng da nhiều ngày thì tốt nhất mẹ nên đưa bé đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.

3 Nguy cơ khiến trẻ bị vàng da là gì?

Trẻ sẽ dễ bị vàng da nếu nằm trong một trong những trường hợp sau: Có anh chị em ruột bị vàng da; sau khi sinh có vết thâm tím (một phần của vết thâm tím bị vỡ ra và sinh ra bilirubin như một sản phẩm phụ); sinh non (gan bé không thể không thể chuyển hóa tốt được bilirubin); có nguồn gốc là người Đông Á; có tình trạng rối loạn di truyền nhất định…

Một số trẻ bị vàng da sau 24 giờ đầu có thể là do bệnh lý như: bệnh lý ở gan, túi mật, rối loạn đường ruột, nhiễm trùng, chấn thương lúc sinh quá mức...

4 Sữa mẹ có thể gây vàng da không?

Nuôi con bằng sữa mẹ rất hiếm gây ra hiện tượng vàng da ở trẻ

Không đủ chất lỏng có thể dẫn đến nồng độ bilirubin trong máu tăng cao. Vì vậy, nếu con bạn bú sữa mẹ và không bú được nhiều sữa mẹ, rất có thể bé sẽ bị vàng da. Trẻ bú sữa công thức cũng có thể bị vàng da nếu không bú đủ sữa công thức. Nếu bạn nghĩ rằng em bé của bạn không bú đủ sữa mẹ, hãy trao đổi với bác sĩ về việc cho con bú để được tư vấn, cung cấp thêm thông tin và có giải pháp phù hợp.

Một khi con của bạn bú đủ sữa mẹ thông qua cải thiện các kỹ thuật cho con bú, bạn nên cho bé bú thường xuyên hơn hoặc bổ sung bằng sữa mẹ vắt ra hoặc sữa công thức vì bệnh vàng da có thể biến mất. Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến nghị bạn nên cho con bú ít nhất 8 đến 12 lần một ngày trong vài ngày đầu tiên.

Một số trẻ sơ sinh có thể bị vàng da do sữa mẹ trong vài tuần đầu tiên. Nó thường được chẩn đoán khi nó được 7 đến 11 ngày tuổi. Loại vàng da này gọi là vàng da sinh lý, thường xuất hiện vào ngày thứ 2 hoặc thứ 3 sau sinh và tự khỏi trong vòng hai tuần sau sinh. Ở trẻ sinh non, nó đạt đỉnh điểm trong khoảng từ 5 đến 7 ngày và có thể mất đến hai tháng để biến mất. Màu vàng có xu hướng xuất hiện đầu tiên trên mặt của trẻ, sau đó di chuyển xuống cổ và ngực của trẻ, và tiếp tục xuống các ngón chân.

Em bé của bạn vẫn sẽ ăn uống tốt và tăng cân bình thường, nhưng một chất nào đó trong sữa mẹ có thể cản trở khả năng xử lý bilirubin của gan. Điều này thường xảy ra với vàng da sinh lý và có thể kéo dài hàng tuần, thậm chí hàng tháng. Vàng da do sữa mẹ phổ biến ở trẻ bú mẹ hoàn toàn và thường được coi là vô hại.

Nếu nồng độ bilirubin của con bạn quá cao, bác sĩ có thể đề nghị bạn ngừng cho con bú trong 1 hoặc 2 ngày để giảm nồng độ bilirubin. Trong thời gian này, bạn có thể dùng máy hút sữa để duy trì nguồn sữa và khi mức độ bilirubin giảm xuống, việc cho con bú có thể được tiếp tục.

5 Có phải một số trẻ sơ sinh dễ bị vàng da hơn những trẻ khác?

Một số trẻ dễ bị vàng da hơn nếu nằm trong nhóm:

• Đứa trẻ có anh chị em ruột bị vàng da
• Trẻ bị bầm tím sau khi sinh (các tế bào hồng cầu là một phần của vết bầm tím bị phá vỡ và tạo ra chất bilirubin như một sản phẩm phụ)
• Trẻ sinh non, vì gan chưa trưởng thành của chúng có thể không xử lý được nồng độ bilirubin
• Đứa trẻ là người gốc Đông Á
• Trẻ bị rối loạn di truyền (ví dụ, hội chứng Gilbert; khiếm khuyết di truyền ở màng tế bào hồng cầu; galactosemia, rối loạn chuyển hóa di truyền)
• Trẻ em mắc một số bệnh như xơ nang hoặc suy giáp

Vàng da trong 24 giờ đầu sau sinh cũng có thể do các tình trạng bệnh lý nghiêm trọng, chẳng hạn như bệnh gan, túi mật và ruột, nhiễm trùng, chấn thương khi sinh, một số bệnh hoặc sinh non (sinh trước 28 tuần tuổi). . Không tương thích yếu tố Rh và không tương thích nhóm máu cũng có thể gây vàng da ở trẻ sơ sinh trong những ngày đầu đời.

Vàng da trong 24 giờ đầu sau sinh cũng có thể do các tình trạng bệnh lý nghiêm trọng

6 Cách mẹ kiểm tra xem bé có bị vàng da không?

Để kiểm tra xem bé nhà mình có bị vàng da không mẹ có thể thực hiện một trong những cách sau:

Mẹ bế bé vào phòng có ánh sáng tự nhiên hoặc dưới ánh đèn huỳnh quang và quan sát bé: Trong trường hợp da bé tối màu thì bạn có thể tìm màu vàng ở trong tròng trắng của mắt hoặc màu vàng trên nướu của bé, còn trường hợp bé có màu da trắng thì mẹ có thể dùng tay ấn nhẹ lên trán, mũi hoặc ngực khi bỏ tay ra nếu vẫn thấy da bé màu vàng thì điều này chứng tỏ bé nhà bạn đã bị vàng da.

Cách kiểm tra vàng da ở trẻ sơ sinh

Nếu như bạn thấy bé nhà mình bị vàng trong tròng trắng của mắt, vùng bụng, cánh tay, chân hoặc vàng da kéo dài hơn 3 tuần, ngoài ra bé còn có thêm các dấu hiệu như quấy khóc, bỏ bú.... thì tốt nhất mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ. Tại bệnh viện sẽ có những phương pháp hiện đại hơn giúp tìm ra nguyên nhân gây vàng da ở trẻ.

7 Khi nào bệnh vàng da được coi là nghiêm trọng?

Nếu một đứa trẻ bị vàng da trong 24 giờ đầu tiên sau khi sinh thì nó luôn được coi là nghiêm trọng và trẻ sẽ cần được theo dõi và điều trị chặt chẽ. Tuy nhiên, loại vàng da này không phổ biến và thường là do sự không tương thích về nhóm máu giữa mẹ và con. Nếu nhóm máu của mẹ là O hoặc Rh âm tính, nó có thể không tương thích với nhóm máu của trẻ.

Trong lần hẹn khám tiền sản đầu tiên, bác sĩ có thể đã kiểm tra nhóm máu của bạn để xem liệu bạn có nguy cơ mắc bệnh này hay không, nhưng không có cách nào để biết chắc chắn cho đến khi trẻ được sinh ra và bạn biết nhóm máu của con mình là gì.

Xét nghiệm Coombs cũng sẽ được thực hiện để xem liệu sự không tương thích có ảnh hưởng đến các tế bào máu của trẻ hay không. Nếu trẻ không tương thích nhóm máu hoặc xét nghiệm Coombs dương tính, trẻ sẽ được theo dõi chặt chẽ để tìm vàng da.

Nếu một đứa trẻ bị vàng da trong 24 giờ đầu tiên sau khi sinh thì nó luôn được coi là nghiêm trọng

8 Cách trị vàng da ở trẻ sơ sinh

Đối với trường hợp vàng da sinh lý thì mẹ chỉ cần tắm nắng cho bé hàng ngày đặc biệt là nắng buổi sáng và cho bé uống bổ sung thêm vitamin D thì tình trạng vàng da sẽ được cải thiện và từ từ sẽ biến mất. Đồng thời mẹ cũng cho bé bú đủ sữa mẹ hoặc bú sữa công thức để bé đi phân nhiều hơn giúp đào thải bilirubin ra ngoài bằng đường phân nhanh hơn.

Một số bé cần sử dụng biện pháp quang trị liệu bằng cách cho bé nằm trong nôi, không quấn khăn, che mắt bé lại và chiếu ánh sáng xanh da trời “bili lights”. Nhờ ánh sáng này giúp chuyển hóa dạng bilirubin không kết hợp thấm vào mô não và da chuyển sang dạng bilirubin kết hợp để vận chuyển dễ dàng trong máu và thải ra nước tiểu giúp bé cải thiện tình trạng vàng da.

Cách trị vàng da ở trẻ sơ sinh

Nếu như phương pháp quang trị liệu không mang lại hiệu quả thì bé sẽ được các bác sĩ chỉ định phương pháp thay máu, phương pháp này sẽ thay thế một lượng máu của em bé có nồng độ bilirubin cao với máu được hiến có nồng độ bilirubin bình thường.

Vàng da là tình trạng bệnh lý dễ gặp với trẻ sơ sinh, đặc biệt là những bé sinh non. Tham khảo thêm nhiều mẹo chữa vàng da ở trẻ sơ sinh nhé!

9  Dấu hiệu trẻ cần đi khám

• Trước 48 giờ sau sinh da em bé xuất hiện tình trạng vàng da.
• Bé bị vàng da toàn thân, vàng lòng bàn tay và lòng bàn chân.
• Tình trạng vàng da kéo dài trên 1 tuần đối với trẻ đủ tháng, trên 2 tuần với trẻ thiếu tháng.
• Trẻ bị vàng da còn đi kèm với những dấu hiệu ảnh hưởng đến sức khỏe như co giật, sốt, bú ít, co giật, phân có màu,...

Nguồn: Bệnh viện Vinmec

Nuôi con chưa bao giờ là dễ dàng cả đặc biệt là khi chăm sóc trẻ sơ sinh. Các bậc cha mẹ hãy cẩn trọng khi thấy bé có hiện tượng bị vàng da. Hãy thông báo cho bác sĩ biết để được tư vấn và điều trị kịp thời.