Bụi mịn là gì? Tác hại đối với sức khỏe và cách phòng chống bụi mịn

Bụi mịn là một hiện tượng thường thấy ở các thành phố lớn do ảnh hưởng của ô nhiễm không khí. Hãy cùng Tip Hay tìm hiểu về bụi mịn nhé!

Chắc hẳn các bạn đều đã từng nghe đến bụi mịn thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng. Vậy bụi mịn là gì? Tác hại của bụi mịn ra sao? Cách phòng chống nó như thế nào? Tất cả sẽ được bật mí trong bài viết dưới đây.

1 Bụi mịn là gì?

Bụi mịn là các hạt bụi có kích thước siêu nhỏ, rất khó nhận biết, gồm các phân tử vô cơ hoặc hữu cơ ở dạng lỏng hoặc rắn bay lơ lửng trong không khí.

Nguồn gốc của bụi mịn đến từ bụi, đất, bồ hóng,... Nhưng nó chủ yếu là do khói của việc đốt cháy các nhiên liệu hữu cơ trong hoạt động công nghiệp hay khí thải từ các phương tiện giao thông, rác thải, cháy rừng,...

Bụi mịn trong tiếng Anh gọi là Particulate Matter, viết tắt là PM. Kích thước của nó rất đa dạng và thường được ghi phía sau cụm từ PM với đơn vị đo là µm (micromet).

Nguồn gốc tạo ra bụi mịn gây ô nhiễm không khí

2 Các loại bụi mịn thường gặp

Dựa vào kích thước của các hạt bụi mịn mà người ta chia nó thành 3 loại thường gặp:

Bụi mịn PM10

Kích thước của những hạt bụi là từ 2.5 - 10µm, nhỏ hơn rất nhiều so với đường kính của một sợi tóc (50 - 70µm). Do đó, bụi mịn PM10 rất khó nhận biết bằng mắt thường.

Khi chúng ta hít phải loại bụi này thì chúng chỉ tích tụ trên phổi, cho nên chúng không nguy hiểm bằng các hạt bụi mịn PM2.5.

Bụi mịn PM10 có kích thước nhỏ bằng 1/5 sợi tóc

Bụi mịn PM2.5

So với bụi mịn PM10, bụi mịn PM2.5 có kích thước nhỏ hơn nhiều, khoảng từ 1.0-2.5µm, nhỏ bằng 1/20 sợi tóc của con người. Chúng được tạo bởi cacbon, nitơ và nhiều hợp chất kim loại khác.

Các hạt bụi này được các chuyên gia cảnh báo là có mức độ nguy hiểm cao nhất. Bởi khi chúng ta hít phải các hạt bụi này, chúng có thể xâm nhập vào đường máu của chúng ta, thậm chí một số phân tử bụi còn có độc tính khiến chúng thâm nhập càng sâu vào máu hơn.

Bên cạnh đó, các hạt bụi này còn gây kích ứng mũi và viêm đường hô hấp, có hại cho cơ thể con người, đặc biệt là trẻ nhỏ.

Bụi mịn PM2.5 nhỏ hơn nhiều so với tế bào hồng cầu

Bụi mịn PM1.0

Bụi mịn PM1.0 hay còn được biết đến là bụi siêu mịn được các nhà khoa học phát hiện gần đây.

Chúng có kích thước siêu nhỏ, nhỏ hơn 1.0µm. Khi chúng xâm nhập vào cơ thể, chúng sẽ dễ dàng tấn công phế nang, thậm chí ảnh hưởng xấu đến tế bào hay ADN của cơ thể người.

Chúng thường xuất hiện vào những ngày có không khí khô hay nhiệt độ thấp, gây ra nhiều loại bệnh nguy hiểm cho phổi.

Bụi mịn PM1.0 siêu nhỏ, bằng 1/50 sợi tóc

3 Tác hại của bụi mịn

Gây các bệnh về đường hô hấp

Bụi mịn chứa hàm lượng khí CO, SO2 hay NO2 cao, khiến cho tế bào thiếu oxy, gây ảnh hưởng xấu đến phổi.

Nếu chúng ta tiếp xúc lâu dài với môi trường có bụi mịn thì sẽ có nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp, chẳng hạn như viêm phế quản mãn tính, bệnh hen suyễn, suy nhược chức năng của phổi, thậm chí là ung thư phổi.

Bụi mịn ảnh hưởng xấu đến hệ hô hấp

Gây độc cho các hệ cơ quan khác

Trong khi hệ hô hấp là hệ cơ quan chịu nhiều ảnh hưởng bởi bụi mịn nhất thì các hệ cơ quan khác như hệ thần kinh, hệ tuần hoàn,... cũng chịu tác động không kém.

• Đối với hệ thần kinh, ô nhiễm không khí tạo cảm giác khó chịu, ngột ngạt và khó thở, ảnh hưởng đến thói quen sinh hoạt của chúng ta. Không những thế, chúng còn ảnh hưởng đến não bộ, tăng nguy cơ đột quỵ, giảm trí nhớ, trầm cảm,...
• Đối với hệ tuần hoàn, bụi mịn đi vào phế nang, qua vách ngăn khí - máu rồi đi vào hệ tuần hoàn, chúng sẽ làm vỡ mạch máu, dẫn đến tắc nghẽn mạch, gây nhồi máu cơ tim.

Bụi mịn tác động đến hệ thần kinh và hệ tuần hoàn

Ảnh hưởng xấu đến tế bào hay ADN của cơ thể người

Bụi mịn còn làm cho cơ thể sản sinh ra các gốc tự do. Những gốc tự do này sẽ tấn công các tế bào và các phân tử đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể, trong đó có ADN.

Điều này sẽ làm cho cơ thể sinh ra những biến đổi, tăng nguy cơ đột biến và thậm chí hình thành các khối u ung thư.

Bụi mịn làm cơ thể tạo ra các gốc tự do tấn công tế bào

Gây hại cho sức khỏe của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Đối với phụ nữ mang thai, nếu tiếp xúc lâu dài với bụi mịn sẽ gây hại đến sức khỏe của thai nhi, dẫn đến các tình trạng sụt cân, tự kỷ, suy nhược thần kinh,... khi trẻ mới sinh ra.

Bụi mịn ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ sơ sinh

4 Cách phòng chống bụi mịn

Đeo khẩu trang chống bụi mịn

Với khẩu trang thông thường, nó không thể ngăn cản được bụi mịn xâm nhập vào cơ thể của chúng ta. Cho nên, hãy sử dụng các loại khẩu trang chống bụi siêu mịn chuyên dụng như khẩu trang N95 hoặc chúng ta cũng có thể đeo 2 chiếc khẩu trang y tế lồng vào nhau.

Đeo khẩu trang chống bụi mịn là cách để bảo vệ sức khỏe của bản thân

Sử dụng các thiết bị lọc bụi trong nhà

Do bụi mịn rất nhỏ và gần như tàng hình nên không chắc rằng trong nhà của chúng ta không có bụi mịn. Do đó, chúng ta nên trang bị một chiếc máy lọc không khí nhằm nâng cao chất lượng không khí trong nhà.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng có thể trồng thêm các loại cây cảnh trong nhà để cải thiện chất lượng không khí dù hiệu suất lọc của chúng không bằng máy móc.

Thiết bị lọc không khí giúp nâng cao chất lượng không khí trong nhà

Dùng các thực phẩm có chứa chất chống oxy hóa

Chúng ta có thể bổ sung chất chống oxy hóa cho cơ thể bằng cách uống trà xanh, ăn nhiều rau củ, trái cây. Việc này sẽ giúp hạn chế việc sản sinh các gốc tự do trong cơ thể do hít phải bụi mịn.

Trà xanh, rau củ và trái cây giúp chống sản sinh gốc tự do

Sử dụng các phương tiện công cộng

Việc sử dụng các phương tiện công cộng cũng góp phần hạn chế ô nhiễm không khí do khí thải từ các phương tiện giao thông.

Di chuyển bằng xe buýt giúp hạn chế ô nhiễm không khí

5 Cách xem chỉ số bụi mịn theo khu vực

Chỉ số bụi mịn theo khu vực AQI (viết tắt của Air Quality Index) được dùng để đánh giá chất lượng không khí và được phân thành các nhóm màu sắc của từng khu vực như sau:

Bảng chỉ số bụi mịn theo khu vực

Website của IQAir trên điện thoại hoặc máy tính

Chúng ta có thể theo dõi và cập nhật chỉ số theo thời gian thực thông qua trang web IQAir.

Ngoài ra, chúng ta cũng có thể tham khảo bảng xếp hạng các khu vực ô nhiễm để có những biện pháp phòng chống bụi mịn kịp thời.

Website của IQAir trên máy tính

Các ứng dụng đo lường chỉ số ô nhiễm không khí

Chúng ta có thể sử dụng các ứng dụng đo lường chỉ số ô nhiễm không khí như AirVisual hay PAM Air để xem chỉ số bụi mịn theo thời gian thực một cách đơn giản và tiện dụng.

Ứng dụng AirVisual trên điện thoại

Trên đây là những thông tin về bụi mịn mà Tip Hay muốn chia sẻ với các bạn. Hy vọng các bạn sẽ có những cách phòng chống bụi mịn hiệu quả với bản thân nhất!

Nguồn: Báo Sức khỏe và Đời sống